Algemene toelichting op het project
Dit is het erfadvies voor de ontwikkeling van een robuust, landschappelijk kader voor het bollenbedrijf van de familie Borst aan de Frik in Polder Heerhugowaard. Dit advies maakt deel uit van een serie erfadviezen, die afgelopen jaar in opdracht van Initiatiefgroep Erfkwaliteit Noord-Holland Noord, in samenwerking met alle betrokken partijen zijn opgesteld door het Team Erfkwaliteit. De erfadviezen en gesprekken zijn bedoeld om kansen voor meer ruimtelijke kwaliteit op erfniveau te onderzoeken, te stimuleren en realiseren.
Situatie
De Frik is als piloterf bij het Team Erfkwaliteit aangedragen, naar aanleiding van de bouwaanvraag voor een nieuwe bollenschuur. Het daarbij ingediende beplantingsplan werd door de welstandscommissie als te karig beoordeeld. De omgevingsvergunning voor het gebouw is wel verleend, maar onder voorwaarde van aanleg van een robuuster beplantingsplan, passend bij de schaal en omvang van het bedrijf.
Aanpak
Door het Team Erfkwaliteit is in samenwerking met alle betrokken partijen – de erfeigenaren, de gemeente en de hovenier die het plan gaat uitvoeren – een nieuw erfbeplantingsplan opgesteld. In dit boekje wordt daar verslag van gedaan. De hovenier zal dit verder uitwerken en dit voorjaar gaan aanleggen.
Kenmerken erf & landschap
De Frik is een relatief jong, functioneel opgezet erf, het is gesticht rond 1985. De Frik ligt in een open landschap in de kop van Polder Heerhugowaard. Het was een restveengebied in de droogmakerij; een gebied met een wat afwijkende verkavelingsstructuur. Er zijn hier geen lange lanen langs de wegen aangeplant, geen bosjes of stevige erfbeplantingen. In dit deel van de Polder ontwikkelen de agrarische bedrijven zich nu onstuimig. In de grote open ruimten staan de loodsen vrij in het zicht; bedrijvigheid gaat steeds meer het aanzicht van het landschap bepalen.
Huidige situatie
Het woonhuis staat direct aan de weg. Daarachter staat een rijtje – in omvang toenemende – bollenschuren. De toegang naar het bedrijf loopt via een openbaar landweggetje, dat verderop dood loopt. Omdat de ruimte op het erf zelf beperkt is, wordt de berm van de weg gebruikt om vrachtwagens te parkeren en in te draaien. De weg is hiervoor enigszins verbreed. Het erf heeft momenteel weinig beplantingen. Om het huis staan een aantal grote bomen en langs het landweggetje staat een rijtje Italiaanse populieren. Verder staan de gebouwen kaal in het open landschap. Het erf heeft geen specifieke streekkenmerken.
Verwachting voor de toekomst
De Frik is een zich dynamisch ontwikkelend bedrijf, in een dynamische regio. Een verkenning van kaarten en luchtfoto’s laat zien dat de erfbebouwing de afgelopen 10 jaar in een aantal stappen sterk in omvang is toegenomen. De bedrijfsbebouwing bestaat nu uit een rijtje van drie aaneegeschakelde schuren. Op de foto’s is de vierde, nieuwe grote schuur in aanbouw waarvoor recent de vergunning is verleend. In de gesprekken komt naar voren dat dit mogelijk niet de eindsituatie is. Een volgende ontwikkelingsstap wordt al voorzichtig verkend.
Op erfniveau
Stevige ‘groene jas’ met ruimte voor ontwikkeling
De Frik is een zich dynamisch ontwikkelend bedrijf. In het open polder landschap van Heerhugowaard is er zo een zeer prominent aanwezig bedrijf ontstaan, dat ondermeer goed zichtbaar is vanaf de doorgaande, N241. De verwachting is dat het bedrijf de komende jaren door zal gaan groeien. Als er nu nieuwe beplantingen dicht tegen de gebouwen worden geplant, is vrijwel zeker dat deze gekapt moeten worden bij een volgende ontwikkeling / uitbreidingsstap. Team Erfkwaliteit adviseert daarop te anticiperen, met de aanleg van een groen kader dat zo stevig is dat toekomstige uitbreidingen (redelijkerwijs) kunnen worden opgevangen. Deze benadering impliceert een zeker oppervlaktebeslag. In het plan is creatief gekeken
of het landschappelijk kader op een of andere manier productief gemaakt kan worden. In het erfinpassingsplan wordt voorgesteld om de aanleg van de beplantingen te combineren met de bollenwasbassins en de paardenweide die nu achter het bedrijf ligt.
Karakter landweg versterken / logistiek op orde brengen
Op dit moment wordt de openbare weg gebruikt als onderdeel van de logistiek van het bedrijf. Deze is daardoor verbreed. Uitgangspunt van het erfadvies is dat de logistiek van het bedrijf weer wordt teruggebracht naar het eigen terrein. Het plan is een deel van de sloot te dempen en de bestaande tweede toegang te verbreden zodat daar voldoende draairuimte voor de vrachtwagens ontstaat. De andere dam hoeft dan alleen nog maar door personenauto’s gebruikt te worden en kan worden versmald (tot maximaal 3 meter breed).
Daarmee kan het karakter van de landweg wordt hersteld. De wegbreedte wordt teruggebracht tot de oorspronkelijke breedte. Langs de weg wordt een nieuwe rij bomen geplant. Langs het erf wordt de rij met Italiaanse populieren aangevuld, zodat er een rij over de hele lengte van het bedrijf ontstaat. Gezien vanuit het zuiden ontstaat er zo een gelaagde, groene filter van bomen voor het bedrijf.
Voor-achter / Wonen-werken meer uitstraling geven
Het erf heeft momenteel een heldere indeling in voor en achter. Het bedrijf ligt duidelijk achter het woonhuis. De uitstraling van het woonhuis met de tuin kan – op termijn – meer
persoonlijke aandacht krijgen. Als het plastic langs de slootkanten (om deze onkruidvrij te houden) wordt vervangen door bijvoorbeeld gras of een bloemrijke oeverbeplanting in
combinatie met een haag rond de tuin, gaat het wonen zich zich meer onderscheiden van de bedrijfsinrichting op het achterterrein. Het erf krijgt er meer ‘gezicht’ door.
Met het voorgestelde erfinpassingsplan krijgt het erf een gevarieerde inpassing, waardoor er verschillende zichten en kanten van het erf ontstaan. Sommige kanten zijn dicht
beplant, andere kanten bieden – tussen tussen de bomen door – een blik op het bedrijf.
Op landschapsniveau
Een robuuste erfinpassing moet een vanzelfsprekend onderdeel worden van de ontwikkeling van grote agrarische en tuindersbedrijven in de open polderlandschappen van Noord-Holland. Er zijn steeds minder agrarische bedrijven: de overblijvende, groeiende bedrijven, mogen zichzelf met gepaste trots laten zien. Een goede erfinpassing hoort daarbij.