Algemene toelichting op het project

De aantrekkelijkheid van Heerhugowaard als plek om te wonen te werken en te recreëren wordt in belangrijke mate bepaald door de ruimtelijke kwaliteit. In het Noord-Hollandse landschap zijn de linten en hun bebouwing belangrijke dragers van identiteit. Dat geldt ook voor Heerhugowaard waar de ontwikkeling van de stad en het buitengebied sterk verbonden is met ontstaansgeschiedenis van de droogmakerij. Dat geeft Heerhugowaard een eigen gezicht wat de moeite waard is om zorgvuldig mee om te gaan.
De Heerhugowaardse linten zijn van oorsprong ontginningslinten waarlangs op regelmatige afstanden boerenerven met veelal stolpboerderijen waren te vinden. Vandaag de dag zijn de oorspronkelijke linten nog zeer herkenbaar aanwezig ondanks het feit dat de stad hard is gegroeid. Het zijn aantrekkelijke lange lijnen die zich sterk onderscheiden ten opzichte van de woongebieden die er omheen zijn gebouwd. Kenmerkend zijn onder meer de wegprofielen, veelal in combinatie met bomen, de aanwezigheid van stolpen en de bijbehorende ruime groene erven met erfbeplantingen. Kwaliteiten die zorgen voor bijzondere beleving, middenin, of direct grenzend aan het dichtbebouwde woongebied. Dat maakt de linten van grote waarde, een beeldmerk voor de stad.
De groei van de stad, maatschappelijke veranderingen en een veranderende rol van de (gemeentelijke) overheid in het sociaal-maatschappelijke domein vormen mede een aanleiding om na te denken over wat de effecten hiervan kunnen zijn binnen de lintstructuren in Heerhugowaard. Uit een toenemend aantal vragen blijkt een trend waarbij generaties vaker bij elkaar willen wonen om in een eventuele (mantel-)zorgbehoefte te kunnen voorzien. Dat kan gaan om ouders die bij hun volwassen kinderen willen wonen maar ook ouderen die bij elkaar willen wonen. Deze ontwikkelingen dwingen ons om na te denken over het mogelijk maken van alternatieve woonconcepten en/of vormen. Hierbij valt te denken aan concepten gericht op meergeneratie woonvormen binnen een erf of meergezins huishoudens. Dat zien we al in de nieuw te ontwikkelen woongebieden maar de vraag doet zich ook voor in bestaand stedelijk gebied. In de oudere wijken is de ruimte daarvoor vaak beperkt, maar binnen de lintstructuren is er mogelijk ruimte voor initiatieven. Hier is in principe ruimte aanwezig om op een creatieve manier dergelijke woonvormen te accommoderen.

Ruimtelijke kwaliteit in het project

De strategie voor de linten is alleen gericht op lintstructuren die onderdeel uitmaken van het bestaande bebouwde gebied van Heerhugowaard. Dit zijn de linten die onderdeel zijn geworden van de stedelijke ontwikkeling en daarmee weliswaar hun oorspronkelijke functie hebben verloren maar voor de stad van grote waarde zijn als het gaat om identiteit, herkenbaarheid en oriëntatie.
Met deze strategie voor de linten van Heerhugowaard wil de gemeente enerzijds een bijdrage leveren aan behoud en versterking van de kwaliteit en identiteit van de stad en de omgeving, en anderzijds daar waar het kan meer vrijheid geven voor initiatief door bewoners. We doen dit door zorgvuldig om te gaan met de cultuurhistorische betekenis van de linten maar ook door oog te hebben voor vitaliteit en toekomst.

Om dit inhoud te geven wordt het onder voorwaarden mogelijk om op basis van een ‘rood-voor-rood’ benadering kleinschalige erftransformaties voor woningbouwinitiatieven te ontwikkelen. Een beperkt aantal basisvoorwaarden bepalen de contouren waarbinnen een initiatief kan worden opgepakt en uitgewerkt. Het is vervolgens aan de eigenaar/initiatiefnemer om een overtuigend plan uit te werken waarin de ruimtelijke kwaliteit de belangrijkste leidraad is. De inhoudelijke overtuigingskracht van een plan bepaalt de succesfactor. Dit maatwerktraject kenmerkt zich door goede communicatie tussen initiatiefnemer en gemeente.

De linten zijn aantrekkelijke lijnen in de stad met een eigen gezicht. Het belang van de lintstructuren voor Heerhugowaard wordt in algemene zin breed gedeeld. De historische linten vormen met hun landschappelijke en cultuurhistorische waarden de dragende structuur van de stad. Hiermee is de (cultuur)historie op een tastbare manier verbonden met de identiteit van de stad. De lange lijnen zijn onderscheidend, dragen bij aan herkenbaarheid en oriëntatie en geven een heel eigen karakter aan het stedelijke gebied. Het contrast met de gebouwde omgeving is een bijzondere kwaliteit.

De centrale doelstelling van de visie is tweeledig:

1. Behoud en versterking van de lintstructuren als zelfstandige landschappelijke eenheden. Dat betekent: zeer zorgvuldig omgaan met de kernwaarden die bepalend zijn voor het karakter van de linten.
2. Ruimte voor initiatief. Om kwaliteit in de linten naar de toekomst toe te kunnen behouden is vitaliteit ook van belang, dit om verval te voorkomen. Om hierin bij te dragen wordt er ruimte gegeven voor initiatieven om door middel van kleinschalige transformatie (rood-voor-rood) gericht op woningbouw en/ of kleinschalige bedrijvigheid tot passende ontwikkelingen binnen de bestaande structuur te komen.

De belangrijkste kernwaarden in de linten worden gevormd door:

• de kenmerkende, lijnvormige structuur
• maat en schaal van de verkaveling
• karakter van de bebouwing
• onbebouwde ruimte
• zicht en doorzicht
• het groene karakter

Dit document is gericht op lintstructuren die onderdeel uitmaken van de bestaande stad. We onderscheiden in dit gebied vier verschillende typen lintstructuren, zoals op de luchtfoto aangegeven.

Ruimtelijke kwaliteit in het proces

Dit strategische document voor de linten in het bebouwde gebied van Heerhugowaard vervangt de bestaande lintenvisie en zal na vaststelling door de gemeenteraad als één van de pijlers onder de nieuwe omgevingsvisie worden gebracht.
Het document is mede tot stand gekomen op basis van vele gesprekken die zijn gehouden met direct belanghebbenden en organisaties. Het voorlopige resultaat zal in een kort communicatietraject breder worden gedeeld waarbij eventuele aanscherpingen kunnen worden verwerkt.

Er worden in het planvormingsproces drie fasen onderscheiden: de initiatieffase, de uitwerkingsfase en de procedurefase.
Ieder onderdeel binnen de fases wordt afgerond met een akkoord door de gemeente voordat een volgende fase kan worden opgestart. De initiatiefnemer levert de inhoud, de gemeente toetst.
Naast het opstellen van een bouwplan zijn een inrichtingsplan voor de buitenruimte en het opstellen van een beeldkwaliteitplan verplichte onderdelen. Het beeldkwaliteitplan vormt het formele ruimtelijke toetsingskader waaraan een plan als aanvraag uiteindelijk wordt beoordeeld. Het wordt door de aanvrager opgesteld en door de gemeente getoetst.
Tijdens de uitwerkingsfase stelt de gemeente een exploitatieovereenkomst op waarin de wederzijdse afspraken en verplichtingen worden vastgelegd. Hierin worden onder meer kosten en bijdragen in rekening gebracht voor werkzaamheden door de gemeente en verplichte afdrachten.

De uitvoeringsregeling voor erftransformatie is gebaseerd op een ‘rood-voor-rood’ principe, en is van toepassing op twee situaties:

1. Transformatie van een bestaand bijgebouw tot wooneenheid of wooneenheden.
2. Sloop van een bestaand bijgebouw of bijgebouwen en nieuwbouw van een woning of wooneenheden.