Algemene toelichting op het project

De Volgermeerpolder is van oorsprong een plas ontstaan door vervening en was in gebruik als vuilnisbelt. In de jaren 60 is hier jarenlang giftig vuil gedumpt. De Volgermeer is volgens de Dienst Milieu en Bouwtoezicht van de gemeente Amsterdam de grootste en meest vervuilde locatie van Nederland.
Over het vuil is eerst een deklaag aangebracht waaroverheen een niet waterdoorlatende folie gelegd is. Over de folie is een laag grond aangebracht waarop een Sawa-landschap is ontworpen waarin natuurlijk veenmosvegetaties zich kunnen ontwikkelen.

Ruimtelijke kwaliteit in het project

Het bijzondere ontwerp benadrukt subtiel de giftige ondergrond. Bijzonder is vooral de ‘natte leeflaag’. Door een net van dijkjes wordt voedselarm regenwater opgevangen en vastgehouden, de sawa’s. Zo is een inverse polder ontworpen, een zwerflandschap van dijkjes en watervlakken. Door ontwikkeling van veenvegetaties, met zonnedauw en veenpluis, wordt hierin unieke natuur gerealiseerd. Dit kan een natuurlijke afdeklaag voor de giftige ondergrond zijn, maar vooral vormt het een spannend ‘levend hoogveen’.
Dertig jaar na de sluiting is de gevaarlijke stortplaats veranderd in een waterrijk natuurgebied met sawa’s en watergangen, een plek is voor zeldzame planten en dieren. De Volgermeerpolder was lange tijd ontoegankelijk, maar biedt nu plek aan fietsers, wandelaars, ruiters en kanovaarders.

Ruimtelijke kwaliteit in het proces

De vuilnisstortplaats wordt pas in 1981 gesloten, na veel politieke touwtrekkerij en aandringen van aanwonenden. Na jarenlange juridische procedures over de aansprakelijkheid van de kosten, die uiteindelijk zo’n 100 miljoen euro bedragen, komen de kosten op het bordje van het Rijk en de gemeente Amsterdam terecht (omdat de voormalige chemische fabrikanten niet meer aansprakelijk gesteld kunnen worden). Veel gedoe is er ook over de te kiezen saneringstechniek. In 1999 besluit de gemeente het terrein te saneren volgens de ‘ecovariant’ en komt er ‘energie’ in het project en worden er kansen gepakt en het experiment niet geschuwd. De leeflaag biedt kansen voor natte natuurontwikkeling (Natural Capping) en recreatie. De schone laag grond is onder meer afkomstig uit de geboorde tunnels van de Amsterdamse Noord-Zuid metrolijn.