Algemene toelichting op het project

Sommige gebouwen verdienen bijzondere aandacht. Op een markante plek in het landschap, namelijk daar waar vóór de periode van de droogmakerijen het Noord-Hollandse waterrijk uitmondde in de Zuiderzee, moet een nieuw gemaal worden gebouwd. Hier is de opgave om in gebouw en omgeving de geschiedenis te laten doorklinken en ook om de eigentijdse techniek ervaarbaar te maken. En om een ensemble te realiseren dat het landschap net ten zuiden van de Westfriese Omringdijk in zijn waarde laat.

Het gemaal, C. Mantel, vernoemd naar de afgetreden hoogheemraad Cees Mantel, is een nieuw gemaal aan de Markermeerzijde in Schardam. Het gemaal moet zorgen voor een stabieler waterpeil in een groot deel van Noord Holland. Om een snellere afvoer van regenwater mogelijk te maken wordt  het gemaal uitgevoerd met vier visvriendelijke pompen met elk een capaciteit van 30.000 m3/per uur.

Ruimtelijke kwaliteit in het project

Het Gemaal C. Mantel in Schardam is het vierde boezemgemaal in het beheergebied van HHNK en het derde op de Schermerboezem. Het gemaal voert water af, waardoor het peilbeheer beter werkt. Het overtollig water wordt opgeslagen in het Markermeer en in droge periodes laat het gemaal dit zoete water in. Dit gemaal kan 2000 kuub water per minuut wegpompen. Dat is te vergelijken met de inhoud van een olympisch zwembad. Ook vissen kunnen in twee richtingen het gemaal passeren door de grootste visvriendelijke pomp van Nederland. De engineers van Vlaar zijn medio 2015 gestart met het design gedeelte van de E-installatie. De installatie moet vier pompen, twaalf schuiven met elk een eigen Hydro-Unit, een krooshekreiniger en een vispassage aansturen, uiteraard moet hij voldoen aan de wensen/eisen van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Het hart van de besturing is het UDSO GTR-20 onderstation, deze zorgt ervoor dat het gemaal volledig automatisch kan functioneren. De 1000 kVa Trafo is inmiddels door Vlaar aangesloten evenals de hoofdonderverdeling en de besturingskasten, nog voordat de bouw gereed was kon er al begonnen worden met het testen van de installatie.

Ruimtelijke kwaliteit in het proces

HHNK is sinds de wateroverlastsituaties aan het einde van de vorige eeuw actief aan de slag gegaan met het doorvoeren van verbeteringen in het watersysteem. Ongeveer 72 polders in Hollands Noorderkwartier voeren hun overtollige water af op de Schermerboezem. De boezem voert door de gemalen in Den Helder en Zaandam het water af naar de Waddenzee en het Noordzeekanaal. Na de totstandkoming van het Markermeer zijn de spuimogelijkheden vanuit de Schermerboezem bij Schardam, Edam en Monnickendam zeer beperkt mogelijk en dit leidt regelmatig tot kritieke situaties. In 2012 is daarom besloten tot de aanleg van gemalen bij Schardam en Monnickendam.