Algemene toelichting

In 1883 kwam er een aftakking van de spoorlijn Haarlem-Uitgeest naar IJmuiden. De aftakking begon bij station Velsen-IJmuiden Oost en eindigde in eerste instantie bij een station bij de sluizen over het Noordzeekanaal. Aangezien de verwachte reizigers uitbleven werd een nieuw station IJmuiden aangelegd net voorbij de Julianabrug. Daarachter kwam voor de visserij een visstation en een visbrug. Honderd jaar later sloot de lijn voor passagiers en werd het spoor nog ongeveer tien jaar voor het vervoer van gekoelde vis gebruikt, vandaar haar bijnaam ‘de Vislijn’.

In opdracht van de gemeente Velsen is de oude spoorlijn getransformeerd tot parkzone met wandelpad, die nu een recreatieve verbinding richting het strand vormt. Hierbij is slim gebruik gemaakt van de oude spoorbielzen en rails, want in plaats van deze te verwijderen, zijn de rails opgevuld met het huidige wandelpad. Hierdoor blijft de spoorlijn intact voor het geval deze toch ooit nog nodig blijkt te zijn. Langs het wandelpad staan foto- en informatieborden, die het verhaal van de voormalige Vislijn vertellen.

Ruimtelijke kwaliteit in het project

In het ontwerp komt alles samen; hergebruik, historie, recreatie, cultuur, duurzaamheid, ruimtelijke- en gebruikskwaliteit. Een rommelige, versnipperde en niet toegankelijke rafelrand van IJmuiden is omgetoverd tot een markant park aan het Noordzeekanaal met een lengte van circa drie kilometer. Door ook het Willibrordpark bij de herinrichting te betrekken is het entreegebied verbeterd en heeft IJmuiden weer een waardige stadsrand gekregen.

Het aanwezige spoor dat niet meer gebruikt wordt voor treinverkeer is gevuld met gravi d’or om zo een nieuwe voetgangersroute in het gebied te maken. Het oude stationnetje is getransformeerd tot zitplek met uitzicht over het Noordzeekanaal en het imposante industriegebied van TATA steel.

Door herprofilering van de IJmuiderstraatweg werd het mogelijk om de parkeerkoffers in de parkzone tussen IJmuiderstraatweg en Kanaaldijk op te heffen en een meer continue parksfeer te maken. In de vrijgekomen zone is een nieuw tweezijdig fietspad gesitueerd. Het oude fietspad langs de Kanaaldijk, wat erg gevaarlijk was voor de gebruikers, is veranderd in een groenstrook die, ondanks dat hij weinig onderhoud nodig heeft, bijzonder goed past in de overgangszone van bewoning naar kanaal. Het aanwezige tankstation heeft een volledig nieuwe inpassing gekregen, die de positie in de zone wat minder nadrukkelijk maakt.

De relatie met het Willebrordpark als entree van IJmuiden was een belangrijke insteek van het ontwerp. Daartoe moesten de taluds van de Stationsweg opgeschoond worden en verflauwd. Om het park zo dicht mogelijk naar de weg te brengen zijn de zones langs de weg zo veel mogelijk vergroend. De taluds lopen nu langzaam verder omhoog tot een centraal gelegen zes meter hoge heuvel die voor uitzicht op het Noordzeekanaal zorgt. Ook de taluds van het voormalige spoor zijn opgeschoond en hier is ook een verblijfsplek aan het voormalige spoor gerealiseerd.

Voor de talloze putdeksels, markeringspaaltjes en nutskasten die het gebied als gevolg van de hoge kabels- en leidingendichtheid kenmerken, is een ontwerp gemaakt waarmee ze dienst kunnen doen als zitelement, zonder de functionaliteit te verliezen. De inrichting van de gehele zone is robuust gehouden, zodat een beeld ontstaat dat past bij het industriële en maritieme karakter van de omgeving. De beplanting is zeer specifiek voor het zoute milieu.

Ruimtelijke kwaliteit in het proces

De aanleiding voor de herinrichting van de Kanaalzone in IJmuiden was het onderhoud aan het riool van de IJmuiderstraatweg. De reconstructie van de weg die daarmee gepaard zou kunnen gaan, werd gekoppeld aan een discussie over het verkeersregime en aan de wil om meteen de naastliggende groenzone tussen de IJmuiderstraatweg en de Kanaaldijk her in te richten. Samen met de bewoners bepaalde de gemeente eerst het verkeersregime en met de uitkomst van dat gesprek heeft V-eld eerst een schetsontwerp gemaakt. Dit schetsontwerp werd in eerste instantie voor een groter gebied dan het plangebied gemaakt, om de samenhang met de omgeving niet te verliezen en om grip te krijgen op de kansen die tijdens de uitvoering benut zouden kunnen worden. Belangrijk voorbeeld hiervan is dat het schetsontwerp voor het Willebrordpark een oplossing bood voor het grondoverschot uit het project IJmuiderstraatweg, waardoor transport- en stortkosten bespaard konden worden. Mede hierdoor was het mogelijk om niet alleen voor de IJmuiderstraatweg, maar ook voor het Willebrordpark een voorlopig ontwerp te maken.