foto-oerij-academie

Algemene toelichting op het project

Het Oer-IJ is de meest noordelijke vertakking van de Rijn die net boven Castricum uitmond in de Noordzee en stond in verbinding met het Almere en de Vecht.
Rond de monden van het Oer-IJ werden droge stukken land bewoond door de mens. Dit is terug te herkennen in de omliggende dorpen rond de oude Oer-IJ structuur. Op de hoge strandwallen werd gebouwd en de drassige lage gronden waren uitermate geschikt voor de akkerbouw.
Uiteindelijk slibde de monding van het Oer-IJ dicht en rond 1200 werd de oude zee ingekaderd door de aanleg van de IJdijken. Het water veranderd langzaam in land en de groei van dorpjes en steden versnelt. Uiteindelijk is het Noordzeekanaal gegraven waar voorheen het Oer-IJ lag.
Het Oer-IJ is waarschijnlijk de meeste onzichtbare en ondergewaardeerde structuurlijn in Nederland terwijl het een fascinerende ontstaansgeschiedenis van het Nederlands landschap laat zien.

historisch verloop Oer-IJ door VISTA landschapsarchitecten

Ruimtelijke kwaliteit in het project

Het Oer-IJ is een open gebied tussen de steden Haarlem, Alkmaar, Zaanstad en Amsterdam. Ruim voor de jaartelling begon, was dit een uitgestrekt landschap met strandwallen, kwelders en kreken.
Het Oer-IJ is een tot de verbeelding sprekende naam voor een gebied dat nog weinig bekend is bij het grote publiek. De bodem zit vol met fascinerende informatie en verhalen over de geschiedenis(2800BC) van de provincie en over de cultuur van de mensen die er woonden. Het landschap is om meerdere redenen bijzonder. De verschillende ontwikkelingsfasen liggen letterlijk als verschillende lagen over elkaar heen.
Het Oer-IJ gebied heeft een grote ruimtelijke dynamiek: hier vinden we het Noordzeekanaalgebied met havenactiviteiten en bedrijventerreinen, stedelijke ontwikkeling, denk aan recente uitbreidingen als Saendelft en de Broekpolder, uitbreiding van de infrastructuur. De landbouw ontwikkelt zich in dit gebied en klimaatverandering vraagt om aanpassingen in het waterbeheer en meer ruimte voor water.
Daarbij komt dat het Metropolitane Landschap Oer-IJ op dit moment een grote betekenis heeft als groene wig in een verstedelijkt gebied, met een sterke culturele en landschappelijke identiteit. Het verbindt de Metropoolregio Amsterdam met de kust. Tegelijkertijd vormt het gebied een belangrijke schakel tussen Laag-Holland en het duinlandschap van Kennemerland. Vanwege de kwetsbaarheid van de archeologische monumenten en het landschap voor oprukkende verstedelijking, natuurontwikkeling, waterhuishoudkundige projecten en ontwikkelingen in de landbouw, is er grote behoefte aan een consistent beleid voor dit gebied.

 

Aanwezigheid van de Romeinen in het Oer-IJ gebied, bron: museum Kennemerland
Impressie van het oude Oer-IJ landschap (impressie: Rob van Eerden)
Friesen en Romeinen (impressie: Rob van Eerden)
historische kaart oer ij 1640

Ruimtelijke kwaliteit in het proces

Het burgerinitiatief om van het Oer-IJ een Geopark te willen maken is kansrijk. Er is geen vergelijkbaar Geopark met het kust- en deltalandschap als thema. Vandaag de dag maakt het gebied onderdeel uit van de Metropoolregio Amsterdam.
Het initiatief wil dat er tijdens ruimtelijke ontwikkelingen rekening wordt gehouden met de unieke landschappelijke kenmerken en bodemschatten.

Tijdens de opening van het Huis van Hilde heeft het bewonersintiatief de kans aangegrepen om het Oer-IJ onder een breed publiek te brengen. Het doel van het initiatief is het bereiken van officiële Geopark (EGN/Unesco) status.

In 2014 is de stichting Oer-IJ opgericht om het bewonersinitiatief verder te ontwikkelen. De stichting Oer-IJ, Geopark in oprichting heeft een compact bestuur, vaste adviseurs, een verenigde vergadering als klankbord, verschillende werkgroepen voor een tiental projecten, samenwerkingspartners en sympathisanten. Met diverse organisaties zijn samenwerkingsovereenkomsten afgesloten.

Om het verhaal van het Oer-IJ te blijven communiceren worden er  fietsroutes,  wandeltochten en andere excursies georganiseerd. Daarnaast is er Academie Oer-IJ. Waarbij kennis over het Oer-IJ wordt overgedragen. Ook kun je bevriend worden met de stichting. Dit levert verschillende voordelen op en creëert een draagvlak in het proces.

 

Betrokken gemeentes: Beverwijk, Castricum, Heemskerk, Haarlemmerliede & Spaarnwoude, Heiloo, Uitgeest, Velsen, Zaanstad

Samenwerkingen met: Oneindig Noord-Holland, Het Archeologisch Centrum van Noord-Holland, Huis van Hilde, De Stichting Cornelis Corneliszoon van Uitgeest, Mooi Noord-Holland, De Holland Route, De Cultuurcompagnie

Opgraving bij Limmen (foto: Cultuurcompagnie)
Expeditie van stichting Oer-IJ
wandeltocht georganiseerd door Stichting Oer-IJ